Cizre Yafes Köprüsü: Selçuklu Döneminin Gizemli Tarihi Eseri

XII. yüzyılın başlarında inşa edilen köprü hakkında daha fazla bilgi haberimizde.

Cizre Yafes Köprüsü, günümüzde harap durumda olan önemli bir tarihi yapıdır. Bazalt taş malzeme kullanılarak inşa edilen bu köprünün orijinal hali hakkında, seyyahlar ve ortaçağ tarihçilerinin anlattıklarından bilgi edinilebilmektedir. Köprünün özgün tasarımının beş gözlü olduğu ve bunlardan ortadakinin büyük, yanlardakilerin ise daha küçük gözlerden oluştuğu belirtilmektedir. Araştırmacılar, köprünün ayaklarının yanlış inşa edilmesi ve ırmağın yatağının değişmesi nedeniyle yıkıldığını düşünmektedir.

Köprü, dik köprüler kategorisine girmektedir ve yanlardan yukarı doğru yükselen bir yapıya sahiptir. Mevcut kemer açıklıklarından bu durum hala gözlemlenebilmektedir.

Köprünün ayakları üzerinde astrolojik figür tasvirlerine yer verilmiştir. Bu ayaklarda yer alan dikdörtgen panolara yerleştirilmiş sekiz kabartma bulunmaktadır. Kabartmalar, köprünün bazalt taşından farklı olarak kalker taşından yapılmıştır. Panolar içerisindeki figürler farklı pozisyon ve duruş şekillerine göre tasvir edilmiştir. Bu figürlerin gezegenleri ve ellerindeki belirteçlere göre burçları temsil ettiği düşünülmektedir. İlk panoda Satürn ve Terazi burcu birlikte tasvir edilmiştir. İkinci panoda Jüpiter ve Yengeç burcu, üçüncü panoda Mars ve Oğlak burcu, dördüncü panoda Güneş ve Aslan burcu görülmektedir. Beşinci panoda Venüs ile Balık burcu, altıncı panoda Merkür ile Başak burcu yan yana oturur şekilde tasvir edilmiştir. Ayrıca Ay ve Boğa burcu da belirgin bir şekilde görülmektedir. Sekizinci panoda ise Yay burcu ve İkizler burcu bulunmaktadır.

Köprünün inşa tarihini gösteren herhangi bir kitabe bulunmamaktadır. Ancak, köprü ile ilgili yayınlarda ve tarihi kaynaklarda, Diyarbakır Ulu Camii'nin kapısında bulunan H. 559 / M. 1164 tarihli kitabe referans alınarak, Musul Zengilerinden Kutbeddin Mevdud'un vezirlerinden Cemaleddin Mehmed İsfahani'nin Cizre civarında Dicle üzerinde bir köprü yaptırdığından bahsedilmektedir. Köprünün XII. yüzyılın başlarında inşa edilmiş olduğu düşünülmektedir. Bu dönemde bölge Selçukluların hakimiyeti altındaydı.

Cizre Yafes Köprüsü, tarihi ve kültürel zenginliklerimizin bir parçası olarak, geçmişten günümüze ışık tutmaktadır. Gelecek nesillere bu önemli yapıyı daha iyi tanıtmak ve korumak, kültürel mirasımıza sahip çıkmak adına büyük önem taşımaktadır.

Dicle Nehri’nin yatağının değişmesine bağlı olarak Yafes köprüsü şuanda Suriye toprakları içerisinde yer almakta.