Bu isimler, şehirlerin tarihi, coğrafi, kültürel ve siyasi özelliklerini yansıtmaktadır. İşte Türkiye’deki bazı şehirlerin eski isimleri ve anlamları:
Şırnak: Bu şehrin eski adı Şırnah’tır. Bu isim, şehrin Kürtçe’de su kenarı anlamına gelmesinden kaynaklanmaktadır. Şehir, 1990 yılında Şırnak, yani Şırnah’ın Yurdu adını almıştır.
Adıyaman: Bu şehir, ilk olarak Perre adıyla kurulmuştur. Daha sonra Emeviler tarafından yapılan bir kaleye Hısn-ı Mansur, yani Mansur’un Kalesi denmiştir. Türkler ise buraya Adıyaman, yani Adamlı Yer demiştir
Afyonkarahisar: Bu şehrin eski adı Akroenos’tur. Selçuklular, burayı uzun bir kuşatmadan sonra fethetmişler ve Hisar, yani Kale anlamına gelen Karahisar adını vermişlerdir. 16. yüzyılda bölgede afyon yetiştirilmeye başlanınca, şehrin adına Afyon da eklenmiştir2.
Ağrı: Bu şehir, ismini sınırları içindeki Ararat dağından almaktadır. Bu dağ, Nuh Tufanı’nda geminin konduğu yer olarak bilinmektedir. Ararat, daha sonra Aran ve Ağrı olarak değişmiştir3.
Artvin: Bu şehrin eski adı Livane’dir. Bu isim, Gürcüce’de "kale" anlamına gelmektedir. Şehir, 16. yüzyılda Osmanlı topraklarına katılmış ve Artvin adını almıştır4.
Aydın: Bu şehrin eski adı Güzelhisar’dır. Bu isim, şehrin güzel bir kaleye sahip olmasından kaynaklanmaktadır. Şehir, 14. yüzyılda Aydınoğulları Beyliği’nin merkezi olmuş ve Aydın adını almıştır.
Balıkesir: Bu şehrin eski adı Karesi’dir. Bu isim, şehrin 13. yüzyılda Karesi Beyliği’nin merkezi olmasından kaynaklanmaktadır. Şehir, 15. yüzyılda Osmanlı topraklarına katılmış ve Balıkesir adını almıştır.
Batman: Bu şehrin eski adı İluh’tur. Bu isim, Sümerce’de "tanrıların yeri" anlamına gelmektedir. Şehir, 16. yüzyılda Osmanlı topraklarına katılmış ve Batman adını almıştır.
Bilecik: Bu şehrin eski adı Ertuğrul’dur. Bu isim, şehrin Osmanlı Devleti’nin kurucusu Osman Bey’in babası Ertuğrul Gazi’nin kabrinin bulunduğu yer olmasından kaynaklanmaktadır. Şehir, 19. yüzyılda Bilecik adını almıştır.
Bingöl: Bu şehrin eski adı Çapakçur’dur. Bu isim, şehrin etrafındaki binlerce gölden kaynaklanmaktadır. Şehir, 1945 yılında Bingöl, yani Bin Göl adını almıştır.
Bitlis: Bu şehrin eski adı Bidlis’tir. Bu isim, şehrin kurucusu olan Bitlis Bey’in adından gelmektedir. Şehir, 16. yüzyılda Osmanlı topraklarına katılmış ve Bitlis adını almıştır.
Bursa: Bu şehrin eski adı Hüdavendigar’dır. Bu isim, şehrin Osmanlı Devleti’nin ilk başkenti olmasından kaynaklanmaktadır. Hüdavendigar, Osmanlı padişahlarına verilen bir unvandır. Şehir, 19. yüzyılda Bursa adını almıştır.
Çankırı: Bu şehrin eski adı Kengırı’dır. Bu isim, şehrin eski bir Türk boyu olan Kangarlar’ın yurdu olmasından kaynaklanmaktadır. Şehir, 13. yüzyılda Selçuklular tarafından fethedilmiş ve Çankırı adını almıştır.
Denizli: Bu şehrin eski adı Ladik’tir. Bu isim, şehrin antik dönemde Laodikeia adlı bir kente sahip olmasından kaynaklanmaktadır. Şehir, 14. yüzyılda Denizli, yani Denizli Beyliği’nin merkezi olmuş ve Denizli adını almıştır.
Diyarbakır: Bu şehrin eski adı Diyar-ı Bekir’dir. Bu isim, şehrin 16. yüzyılda Osmanlı valisi olan Melik Ahmed’in lakabı olan Bekir’in yurdu anlamına gelmektedir. Şehir, 1937 yılında Diyarbakır adını almıştır.
Düzce: Bu şehrin eski adı Konurâbâd’dır. Bu isim, şehrin 13. yüzyılda Selçuklu veziri olan Konur Alp’in kurduğu bir kaleye dayanmaktadır. Şehir, 19. yüzyılda Düzce adını almıştır.
Elazığ: Bu şehrin eski adı Mamuretülaziz’dir. Bu isim, şehrin 19. yüzyılda Osmanlı padişahı Abdülaziz’in adına kurulmuş bir vilayetin merkezi olmasından kaynaklanmaktadır. Şehir, 1937 yılında Elazığ, yani Aziz’in Yurdu adını almıştır.
Gaziantep: Bu şehrin eski adı Ayntab’dır. Bu isim, şehrin antik dönemde Antiocheia adlı bir kente sahip olmasından kaynaklanmaktadır. Şehir, Kurtuluş Savaşı’nda gösterdiği kahramanlık nedeniyle 1921 yılında Gaziantep, yani Gazi Ayntab adını almıştır.
İzmit: Bu şehrin eski adı İznikmid’dir. Bu isim, şehrin antik dönemde Nikomedia adlı bir kente sahip olmasından kaynaklanmaktadır. Şehir, 1924 yılında İzmit adını almıştır.
Karaman: Bu şehrin eski adı Larende’dir. Bu isim, şehrin antik dönemde Laranda adlı bir kente sahip olmasından kaynaklanmaktadır. Şehir, 13. yüzyılda Karamanoğulları Beyliği’nin merkezi olmuş ve Karaman adını almıştır.
Kırıkkale: Bu şehrin eski adı Kırık’tır. Bu isim, şehrin 16. yüzyılda Osmanlı topraklarına katıldığında yıkık bir halde bulunmasından kaynaklanmaktadır. Şehir, 20. yüzyılda Kırıkkale, yani Kırık Kale adını almıştır.
Kırklareli: Bu şehrin eski adı Kırkkilise’dir. Bu isim, şehrin etrafındaki kırk adet kiliseden kaynaklanmaktadır. Şehir, 1924 yılında Kırklareli, yani Kırk Lare adını almıştır.
Kütahya: Bu şehrin eski adı Germiyan’dır. Bu isim, şehrin 13. yüzyılda Germiyanoğulları Beyliği’nin merkezi olmasından kaynaklanmaktadır. Şehir, 15. yüzyılda Osmanlı topraklarına katılmış ve Kütahya adını almıştır.
Manisa: Bu şehrin eski adı Saruhan’dır. Bu isim, şehrin 14. yüzyılda Saruhanoğulları Beyliği’nin merkezi olmasından kaynaklanmaktadır. Şehir, 15. yüzyılda Osmanlı topraklarına katılmış ve Manisa adını almıştır.
Osmaniye: Bu şehrin eski adı Cebelibereket’tir. Bu isim, şehrin 16. yüzyılda Osmanlı topraklarına katıldığında verilen bir vilayetin adından gelmektedir. Cebelibereket, bereketli topraklar anlamına gelmektedir. Şehir, 20. yüzyılda Osmaniye, yani Osmanlı’nın Yurdu adını almıştır.
Şanlıurfa: Bu şehrin eski adı Ruha’dır. Bu isim, şehrin Süryanice’de ruh anlamına gelmesinden kaynaklanmaktadır. Şehir, Kurtuluş Savaşı’nda gösterdiği kahramanlık nedeniyle 1984 yılında Şanlıurfa, yani Şanlı Ruha adını almıştır.
Tekirdağ: Bu şehrin eski adı Tekfurdağı’dır. Bu isim, şehrin Bizans döneminde bir tekfurun, yani bir Bizans valisinin yönettiği bir dağ kalesine sahip olmasından kaynaklanmaktadır. Şehir, 1924 yılında Tekirdağ, yani Tekir’in Dağı adını almıştır.
Yalova: Bu şehrin eski adı Yalakova’dır. Bu isim, şehrin etrafındaki yalak, yani sulak yerlerden kaynaklanmaktadır. Şehir, 20. yüzyılda Yalova, yani Yalakların Yurdu adını almıştır.
Yozgat: Bu şehrin eski adı Bozok’tur. Bu isim, şehrin eski bir Türk boyu olan Bozoklar’ın yurdu olmasından kaynaklanmaktadır. Şehir, 19. yüzyılda Yozgat, yani Yoz Bozok adını almıştır.
Hakkari: Bu şehrin eski adı Çölemerik’tir. Bu isim, şehrin Kürtçe’de dağlık yer anlamına gelmesinden kaynaklanmaktadır. Şehir, 20. yüzyılda Hakkari, yani Hakkarilerin Yurdu adını almıştır.
Hatay: Bu şehrin eski adı Hattera’dır. Bu isim, şehrin antik dönemde Hatti adlı bir uygarlığa sahip olmasından kaynaklanmaktadır. Şehir, 1939 yılında Hatay, yani Hattilerin Yurdu adını almıştır.
Samsun: Bu şehrin eski adı Amisos’tur. Bu isim, şehrin antik dönemde Amisos adlı bir kente sahip olmasından kaynaklanmaktadır. Şehir, 19. yüzyılda Samsun, yani Samsunluların Yurdu adını almıştır.
Van: Bu şehrin eski adı Tuşba’dır. Bu isim, şehrin antik dönemde Urartu Krallığı’nın başkenti olan Tuşpa adlı bir kente sahip olmasından kaynaklanmaktadır. Şehir, 19. yüzyılda Van, yani Van Gölü’nün Yurdu adını almıştır.