Jumbo Tünel Delici makinesi ilk olarak Şırnak Cizre yolunda, daha sonra Uludere Ortabağ tünellerinde en sonunda ise Şırnak Van yolunda kullanılmaya başlandı. Daha önce Şırnak’ta makineyi kullanabilen olmadığı için tüm operatörler şehir dışından getiriliyordu.
Şırnak Van yolunu alan Limak firması, Jumbo Tünel Delici Makine operatörünün yanına Şırnaklı Haşim İrmez’i yağcı olarak aldı. Haşim İrmez’in işi öğrenmesi için kolaylıklar sağlandı. Firma desteği, operatörün teşviki ve Haşim İrmez’in azmi ile kısa sürede Jumbo makinesinin kullanımı öğrenildi.
Makinenin tüm özelliklerini öğrenen Haşim İrmez, son olarak operatörlük sınavına girdi ve kazandı. İrmez şimdi Şırnak’ın ilk ve tek Jumbo Tünel Delici operatörü.
Yaklaşık 3 yıldır Şırnak Van Yolu T1 tünelinde çalışan İrmez, işini severek yaptığını söyledi.
Belli dönemlerde kömür ocaklarında zor şartlar altında çalıştığını, şimdi ise rahat bir işe kavuştuğunu belirten İrmez; “3 yıl önce Şırnak Van yolunda çalışmaya başladım. Jumbo operatörünün yanında yağcı olarak işe başladım. Makineye olan merakımdan sürekli sorular soruyordum. Tünellin içinde çalışmak hoşuma gittim. Bende operatörlük sınavına hazırlandım. Sınavı kazandıktan sonra operatör olarak iş yapmaya başladım. Şırnak’ta tek jumbo operatörü benim. Şuanda Türkiye’de her yerde çalışabileceğim bir mesleğim oldu. Bu alanda operatör sayısı çok az” dedi.
TÜNEL DELİCİ JUMBO’NUN ÖZELLİKLERİ
Dünyada pek çok tünel delme sistemi var. Ama en yaygını Del-Patlat sistemi olarak adlandırılan yöntemdir. Bu tünel açma metodunda, konumuz olan Jumbo Tünel Delici, tünel aynası denilen alanda, önündeki bomları vasıtası ile delikler deler ve bu deliklere yerleştirilen patlayıcılar ile patlatma yapılır. Delme işlemi yapılırken Tünel delicinin elektrikli motoru kullanılır. Dizel motor ise makinenin yürüyüş takımlarını çalıştırır ve hareket etmesini sağlar.
Yaklaşık 20 ton ağırlığında olan makinenin, 2 sürüş modu var. Kaplumbağa ve Tavşan Tavşan modu hızlı sürüş vitesi anlamına geliyor ve maksimum 30 km/h hıza ulaşabiliyor. Makinenin arka kısmında bulunan girişlerden su ve elektrik bağlantısı yapılıyor.
Kullanım Alanları
Tünel delici iş makinesi Kaya delici olarak adlandırılır ve yüzey delici (rock) iş makinesi ile farklıdır. Tünel delgi makineleri (Jumbo) Kapalı saha maden galerileri, Otoyol tünelleri ve Hidroelektrik santrallerinde (Hes) yaygın olarak kullanılmaktadır. Ülkemizde son dönemde özellikle hidroelektrik santralleri (Hes) ve Otoyol tünellerinde büyük yatırımlar yapılması ile Jumbo kullanımı oldukça artmıştır.
Makinenin önünde bulunan Bomların ucunda elmas taşlar bulunmaktadır ve su basıncının aşındırıcılığı kullanılarak çeşitli jeolojik kayaçlar üzerinde delikler deler. En yaygın olarak kullanılan 2 bomlu olan makinelerin, 3 ve 4 bomlu seçenekleri de vardır. Kompakt tasarımları ile küçük tüneller içinde kullanışlı olan makinelerin, bomlarının üzerinde bulunan tabancalar vasıtası ile tünellerde delik delme işlemini gerçekleştirir. Üzerinde 2 adet elektrik motoru bulunan Tünel deliciler, 380V Elektik ile kullanılır.