Şırnak, 18 Mayıs 1873 tarihinden itibaren Osmanlı idari taksimatında Diyarbekir vilayeti dâhilinde yer alan Mardin sancağına bağlı bir kaza statüsünde idare edilmeye başlanmıştır. Bu dönemde Siirt sancağına bağlı olan Dêrgul nahiyesi ve Cizre kazasına bağlı olan Hacı Behram nahiyesi bağlı oldukları idari birimlerden ayrılarak Şırnak kazasına bağlanmışlardır. Bu gelişme dönem ait belgede şu şekilde ifade edilmiştir (Bkz. Belge no: 1)

“Dêrgul Nahiyesinin Siird’ten ve Hacı Behram Nahiyesi’nin dahi Cizre Kazası’ndan tefrikiyle makarı Şırnak olmak ve Mardin Sancağı’na mülhak bulunmak üzere müceddeden bir kaymakamlık teşkili ….”(BOA. ŞD. Dosya No: 1454, Gömlek No: 48, s.1.).

(Belge no:1)

Şırnak’ın kaza statüsünü almasını müteakip idari iş ve işlemleri sevk ve idare etmek üzere başta kaymakam olmak üzere mal müdürü, tahrirat kâtibi, deâvi kitabeti, sandık emini, zabıta memurları ve kâtipler tayin edilerek maaşları tespit edilmiştir (BOA. ŞD. Dosya No: 1454, Gömlek No: 48, s.1.). (Bkz. Belge no: 2)

Belge no: 2

1875 yılında Şırnak kazasının kaymakamlığına Yasin Efendi, naipliğine Şakir Efendi, mal müdürlüğüne Derviş Efendi ve tahrirat kâtipliğine Arif Efendi tayin edilmişlerdir. Aynı yıl Şırnak kazasında, kaymakam başkanlığında kaza idare meclisi ve naib başkanlığında kaza de’avi meclisi kurularak çalışmalara başlamıştır. Şırnak Kazası İdare meclisine Yusuf Ağa ve Sor Ağa seçilmiş üye olarak yer almışlardır. (Vilayet-i Diyarbakır Salnamesi, (h.1292, m.1875). 7. Defâ, s.76-77.) (Bkz. Belge no:3).

Belge no:3

1886 yılından itibaren Şırnak Kaymakamlığı’nın idari statüsü tekrar gündeme gelmiştir. Aynı yıl merkezden (İstanbul) Diyarbekir, Bitlis ve Hakkâri vilayetleri nüfus idaresi müdürlüklerine gönderilen bir belgede, kazadaki güvenliğin sağlanması ve kanunların daha iyi uygulanması için Dêrgul nahiyesinin Bitlis vilayetine, Goyan nahiyesinin ise Hakkâri vilayetine bağlanması ve Şırnak’ın kaza olarak idare edilmesine son verilerek yakınlığı ve uygunluğu göz önünde bulundurularak Eruh kazasına bağlı bir nahiye olarak idare edilmesi gündeme gelmiştir. Bölgede meydana gelen gelişmeler, Şırnak’ın idari statüsünü etkileyecektir. Fakat Şırnak’ın kanaat önderleri, ağaları, muhtarları ve imamları bu yeni gelişmeye topyekûn bir şekilde karşı gelecektir. (Devamı gelecek)